De werken van Ulrike waarbij die reminiscentie opdoemde, heeft de titel ‘Der ewige Mensch’ meegekregen. De Russische rivier Berezina staat in de militaire geschiedenis gekend voor het verliezen van een veldslag. Zowel de troepen van Napoleon als deze van Hitler hebben er een nederlaag geleden. Bij Ulrike Bolenz staat de Berezina symbool voor de gruwelen van het slagveld op alle tijden en plaatsen. De val van de Berlijnse muur was een humaan hoogtepunt van het herzlich Wiedersehen, maar geen eindpunt aan het onmenselijk oorlogsgebeuren. Deze treurnis duikt met regelmaat op in haar thematiek als het protest van een geëngageerd kunstenaar.
‘Der eeuwigen Mensch’ is een voorbeeld van een ander soort medium. Naast een oeuvre met de traditionele verf op drager in twee dimensies, heeft Ulrike Bolenz ook een continue productie van mixed media en installaties die toelaten haar werk een derde dimensie mee te geven. Ze doet beroep op fotografie en polycarbonaat wordt de drager. Soms voegt ze objecten toe. Zo erkent men in ‘Der eeuwige Mensch’ stukjes prikkeldraad. Bij de aanvraag in 1873 tot patent op prikkeldraad, geïnspireerd door doornstruiken, zal de Amerikaan Joseph F. Glidden (1813-1906), die door zijn uitvinding intensieve veeteelt mogelijk gemaakt heeft, allicht niet gedacht hebben aan militair gebruik. In de loopgraven van WOI werd de prikkeldraad voor het eerst aangewend als afweermiddel. Sinds 2011 wordt gepleit om het te verbieden aan paardenweides. Het is me niet bekend of het ook de bedoeling is dit verbod uit te breiden tot de hedendaagse mensenkampen. Hoe dan ook laat de aanwezigheid in het werk van Ulrike Bolenz aan niets te wensen over omtrent haar bezorgdheid voor de blijvende repressies. Het is boeiend om zien hoe ze door het traditionele medium niet te mengen, maar te complementeren met de nieuwe media, de postmoderne wending van de jaren ’80 overbrugd heeft. Het postmodernisme weigerde de te strikte uitsluitende principes van het modernisme te volgen. In vele gevallen heeft die hybride kruising tot hutsepotten geleid, de ene al lekkerder dan de andere. Ulrike is wat de Italiaanse estheticus Cesare Brandi (1906-1988), ‘Le due vie’ (7) genoemd heeft, onverstoord blijven bewandelen. De ene weg is deze van het zoeken naar de essentie van de existentiële conditie van de mens via een klassiek geworden schilderwijze. De andere weg houdt een experiment in met elementen in de ruimte en een diversiteit aan materialen. Merkwaardig genoeg slaagt ze erin om hier geen gespleten situatie te laten ontstaan. Er zijn geen twee Ulrike Bolenz. Er is er maar één, of misschien zeer vele, toch onder één noemer te vatten. Die tweede weg die Ulrike ingeslagen heeft, speelt meer met het tekenkarakter verbonden aan culturele producten en situaties. Connotaties nemen hier de overhand op denotaties. Ik gaf reeds het voorbeeld van de prikkeldraad, maar in deze tweede mogelijke benadering kan best alles geïnterpreteerd worden volgens de stijlfiguren zoals o.a. het ‘pars pro toto’, het deel voor het geheel. Kenmerk van een teken is dat het verwijst naar iets dat er niet ‘is’. Dit veronderstelt dat men via de context onrechtstreeks het kunstwerk gaat interpreteren en niet als een rechtstreekse ervaring. Het heeft ook de dubbelzinnigheid tot gevolg dat er een splitsing ontstaat tussen de betekenis van het teken en de vormelijke materiële kwaliteiten van het teken. De prikkeldraad is niet enkel ‘afschrikking’ het is ook een mooie repetitieve vorm. Dat geldt ook voor de chromosoomstrengen, de medicatieformules en de barcodes. Naar respectievelijke biologische determinanten, farmacologische informatie en economische classificaties zijn het ook eigenaardige grafische inscripties, vervreemdend in hun visuele concreetheid op een onverwachte plek.
Humanistische manifesten in beeld gebracht. Em. prof. dr. Willem Elias 10/2021
Het kunstwerk 'Der ewige Mensch' is nog tot 24 april 2022 te bezichtigen in de nieuwe tentoonstellingsruimte van de Verduyn Gallery in Moregem (België).
Een onthutsende gewaarwording. Duister, diep, frivool. Zonder leidraad raak je er in verdwaald, met haar verbale handleiding raak je er in geabsorbeerd. Prikkeldraad, in een vreemde, afstandse maar intieme omhelzing met twee veren gewikkeld. Opsluiting en vrijheid zij aan zij. Druipende draden die neerwaarts, als wortels, naar adem snakken. Naar de achterliggende realiteit der dingen. Hompen was hier en daar, bedrieglijk lukraak, vlees en substantie toevoegend aan het tafereel. Stukken lijken soms gehecht, als om littekens te verbergen. Of om te helen.
Verder zag ik eerst vlekken, hoe dicht of ver ik ook stond van het werk. Maar ze wees me op de wereldbol, subtiel aan de randen van het schouwspel, en op het nog subtieler menselijk lichaam links in het werk. Dan wees ze me, aan de hand van ander werk, op de grote thema’s uit haar oeuvre, die in dit ene werk lijken te zijn samengevat.
Een schilderij, zou je op het eerste gezicht denken. Dit zou het oneer aandoen. Daar springen teveel elementen je rechtstreeks voor in het oog, als reikten ze tegelijk naar jouw aandacht, naar jouw zinnen, naar jouw emoties en intellect. Ik kan het niet anders noemen dan een schouwspel, een immobiel maar levendig toneel waar alle levensdrama’s van de mens, persoonlijk en universeel, in vervat zitten.
Wanneer je, als mens of, zo beeld ik me in, in welkeender andere vorm van leven, voor het werk staat, van dichtbij of van veraf, stel je je onvermijdelijk bloot aan een tsunami aan complexe, elkaar tegensprekende emoties. Je herkent hier de barbaarse gruwel van de menselijke strijd, daar de zachtheid van de alledaagse, natuurlijke schoonheid. Ze worden niet eens apart voorgesteld, dat hoeft niet, want ze zitten in elkaar verweven, verwrongen is misschien een beter beeld. Want nooit voel je je geheel gerust bij het kijken. Het kijken is dan ook nooit ‘af’. Hoe lang je ook kijkt, je voelt intuïtief aan dat er steeds meer in schuilt, dat het verhaal erachter steeds complexer wordt, ongrijpbaarder, in plaats van zich met het kijken te openbaren. Misschien groeit dit gevoel net rechtstreeks evenredig met de tijd die je ervoor doorbrengt. Ik heb het niet berekend, ik liet me gewoon gaan. Meegesleurd in een oncontroleerbare, steeds dieper gravende stroom aan emoties.
Dan onthulde ze me de titel van het werk: Der ewige mensch.
Gevatter kon amper. Een beeldende epifanie.
Ulrike Bolenz, de mensheid samengebald – Expoflits #33 The Art Couch Magazine 08/2021 by Frederic De Meyer
De galerie had reeds twee fraaie gebouwen om in tentoon te stellen. Het heeft nu ook de schuur omgebouwd tot een derde exporuimte. Die wordt in deze expo volledig ingepalmd door Ulrike Bolenz. In deze nieuwe ruimte komen haar werken volledig tot hun recht – ik had ze totnogtoe enkel in haar atelier gezien. Voor haar werk staan blijft een aparte, beklijvende belevenis. Een diepe duik in de talrijke facetten van het menselijke bestaan.
Op een van deze monumentale werken, die ze een jaar of zo geleden maakte, tekende ze een paar dagen geleden een kaart van Oekraïne, met daarop de brandhaarden van waar het Russisch leger oorlog voert, en voegde er een verwijzing aan toe naar Yelena Osipova, de 77-jarige Russische activiste die onlangs werd opgepakt omwille van haar protest tegen de oorlog. Ze overwoog even haar toegevoegde tekening weg te verven; de boodschap hoeft niet expliciet te worden overgebracht, maar besliste uiteindelijk het erin te laten en in het licht van recente gebeurtenissen de stad Kiev met rood te markeren. “Het is nu veel duidelijker en toont mijn solidariteit met mijn kunstvrienden in Kiev”, vertelt ze. Het is tekenend voor hoe ze tewerk gaat. Zelf een ‘product’ van het verscheurde Berlijn in tijden van de Muur, en met talrijke vrienden uit zowel Oekraïne als Rusland, voel je de verscheurdheid, het gewicht van de geschiedenis in haar werk, zelfs in de meer kleurrijke portretten van haar vader, of in het meest recente werk dat hier voor het eerst wordt getoond.
The Art Couch 13/03/2022 Frederic De Meyer
Kyiv september 2021
Een eigen verhaal, nu een beklijvende ervaring...
Midden september, 6 maand geleden, was ik op uitnodiging van het Museum van Kyiv, een week in de Oekraïnse hoofdstad. Die intense contacten en vriendschap met de kunstenaars tijdens de verschillende evenementen heeft me er toe aangezet in mijn 'Der ewige Mensch' een gepaste aanvulling te maken.
